موتور آسانسور چیست؟
قلب تپندهی هر آسانسور یک الکتروموتور است که نیروی محرکهی لازم جهت حرکت و جابهجایی را تولید مینماید. بر همین اساس حمل وزن کابین و بارهای آسانسور بر عهدهی الکتروموتور آسانسور است. سرعت و شتاب کابین با کنترل و انتقال نیروی موتور انجام میپذیرد. تمامی پارامترهای حرکت از جمله یکنواختی، دستیابی به حداکثر سرعت، کاهش سرعت قبل از توقف و… بستگی به نوع موتور آسانسور (Elevator Motor) دارد. با توجه به کاربرد آسانسور از ترکیبهای متفاوتی از انواع موتور و سیستمهای کنترل سرعت، جهت مدیریت حرکت کابین استفاده میشود. موتورهای آسانسور مرغوب و درجه یک باعث ایجاد کیفیت حرکت مطلوب تر و دوام طولانی تر می شوند و همچنین در زمان خطرات احتمالی مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند.
انواع موتور آسانسور
موتور آسانسور پنوماتیک
آسانسورهای پنوماتیکی ساختار متفاوتی نسبت به دیگر آسانسورها دارند اساس کار آسانسورهای پنوماتیک ایجاد خلاء و فشرده کردن هوا است، از آسانسورهای پنوماتیک معمولا در خانههای دوبلکس استفاده میشود، در این نوع موتور آسانسور یعنی موتور پنوماتیک یا موتور هوای فشرده موتور انرژی حاصل از فشارگی هوا را به وسیلهی پیستون به انرژی مکانیکی تبدیل میکند و در نهایت این امر باعث جابهجا شدن آسانسور میشود.
از مزایای این نوع موتور آسانسور میتوان به نرم بودن حرکت آسانسور،ایمنی در برابر اضافه بار و ضد انفجار بودن اشاره کرد.
موتور گیربکس آسانسور
در این موتورها نیروی الکتروموتور توسط یک قرقرهی کششی و چرخدنده به کابین آسانسور جهت بالا یا پایین رفتن منتقل میشود. در این موتورها، گیربکس یا همان چرخدنده، واسط بین موتور و کابین است که انعطافپذیری لازم را بوجود میآورد. وجود چرخدنده باعث افزایش قدرت این موتورها شده است. برق ورودی به موتور باعث چرخش روتور شده و چرخش روتور سبب به چرخش درآمدن گیربکس متصل به روتور میشود. گیربکس این نوع موتورها به وسیله یک میله به روتور متصل است. چرخش گیربکس باعث به حرکت درآمدن چرخ دندهها میشود و با چرخش چرخندههای متصل به گیربکس، فلکه گیربکس شروع به چرخش میکند و سیم بکسل را موافق جهش چرخش موتور به حرکت در میآورد. حرکت این مجموعه باعث جابهجایی کابین و همچنین وزنه تعادل آسانسور میشود. قدرت بالا، بازدهی ۸۵% و ارزان بودن نسبت به موتورهای گیرلس، از برتری موتورهای گیربکس دار است. موتورهای گیربکس آسانسور را به دو دستهی دوسرعته و تکسرعته تقسیمبندی میکنند.
خرید تابلو فرمان گیربکس
موتور گیربکس تک سرعته آسانسور (VVVF)آسانسور
در موتورهای گیربکسی تکسرعته، دورِ موتور ثابت بوده و کابین با سرعت ثابت حرکت میکند. هنگام نزدیک شدن کابین به تراز طبقه از طریق ترمز، شتاب منفی ایجاد میگردد. با کاهش سرعت، کابین نهایتا در ترازِ طبقه متوقف میشود. در این سیستم، دور موتور توسط مداری الکتریکی کنترل میگردد و سرعت را در بازهی زمانی کوتاهی به آرامی از صفر به حداکثر و بالعکس میرساند. با استفاده از تغییر ولتاژ و فرکانس موتور، سرعت به صورت پیوسته تغییر یافته و تکانههای ناشی از تغییر سرعت به حداقل میرسد.
در این سیستم تکانههای شتاب اولیه و ترمز برای مسافر محسوس است.
موتور گیربکس دوسرعته آسانسور
این نوع موتور، دو سیمپیچ و دو سرعت برای حرکت دارد. هنگام شروع حرکت، از دور تند استفاده میشود. از یک مقاومت سری برای محدود کردن جریان استفاده میشود که کاهش تدریجی میدان این مقاومت باعث شتابگری آرام آسانسور میشود. در نزدیکی تراز طبقه، موتور با سیمپیچ دور کند حرکت میکند و سیمپیچ دور تند از مدار خارج میشود. با نزدیک شدن به تراز طبقه مد نظر، سرعت بصورت تدریجی کاهش مییابد. در نهایت برق قطع شده و با استفاده از ترمز، کابین در تراز طبقه متوقف میشود. برای کاهش تکانههای شتاب اولیه و ثانویه و همچنین ضربههای توقف، از یک چرخ فلزی به نام فلایویل که به موتور متصل است استفاده میشود تکانهها و ضربههای این موتور نسبت به موتور تکسرعته خفیفتر بوده و همچنین در سیستم آسانسور مجهز به موتورهای گیربکسی دو سرعته، قابلیت دستیابی به سرعتهای بالاتر نیز وجود دارد.
خرید تابلو فرمان تک سرعته
موتور گیرلس (بدون گیربکس) آسانسور
این موتورها، گیربکس (جعبه دنده) نداشته و تغییرِ دور در ساختار داخلی موتور انجام میپذیرد. ساختمان این موتورها سنکرون آهنربایی دائم است. در این موتورها میله متصل به روتور موتور بطور مستقیم به فلکه متصل است. چرخش روتور باعث به حرکت درآمدن فلکه میشود. حرکت فلکه نیز حرکت چپگرد یا راست گرد سیم بکسل را به دنبال دارد. بدین ترتیب موتورهای گیرلس علاوه بر کاهش انرژی میتوانند سریعا تغییر سرعت دهند. این موتورها با کاهش زمانِ حرکت بین دو توقف، مناسبترین گزینه برای آسانسورهایی هستند که نیاز به سرعت بالا یا مواجهه با ترافیک سنگین دارند. از رگلاتور تنظیمکننده در میدان استاتور این موتورها برای شتابگیری آرام استفاده میشود. وجود یک مقاومت متغیر و کاهش تدریجی آن باعث افزایش فرکانس دَوران استاتور میشود. همین موضوع سبب میشود تا شتابگیری آرام آسانسور تبدیل به حرکتی سریع شود. رسیدن به سرعت نهایی باعث ثابت ماندن فرکانس و دور موتور تا توقف کامل کابین میشود. همچنین در این سیستم برای توقف کابین از یک سری کلیدهای القایی مخصوص استفاده میشود. در این موتورها ترمزها تنها در صورت توقف کامل کابین عمل میکنند. با حذف گیربکس اندازه این موتورها بسیار کوچک گشته، که آنها را قابل نصب در موتورخانههای با فضای محدود میکند. حتی در برخی مواقع نیز میتوان موتورخانه را در این سیستم
حذف نمود.
خرید تابلو فرمان گیرلس
انواع موتور آسانسور گیرلس در حالت کلی به دو دسته اصلی تقسیم بندی می شوند:
موتورهای گیرلس بشکهای یا درامی
موتور گیرلس بشکه ای یا درامی با توجه به ویژگی هایی از جمله ابعاد کوچک، قابلیت نصب درون چاه آسانسور، وزن کم، قیمت کم تر نسبت به نوع دیسکی ، عدم نیاز به فن خنک کننده، قابل کنترل توسط تابلو فرمان و … بسیار مناسب جهت به کارگیری در آسانسور های بدون موتورخانه یا MRL هستند.
موتورهای گیرلس دیسکی یا تخت
موتورهای گیرلس دیسکی به دلیل نوع تکنولوژی ساخت، عرض آن ها کاهش یافته و فضای کمتری را می گیرند. از طرف دیگر افزایش تعداد قطب های موتور در کنار بزرگتر شدن قطر فلکه کششی، حرکت نرمتری را ارائه خواهند داد.
مزایا و معایب موتور گیرلس اسانسور دیسکی نسبت به موتور گیرلس بشکه ای عبارتند از :
• قابلیت نصب در موتورخانه و چاه آسانسور
• موتور گیرلس آسانسور دیسکی به دلیل بیشتر بودن تعداد آهن ربا و قطب مغناطیسی نسبت به سایر موتور گیرلس های آسانسور حرکت نرم تری دارد
• موتور گیرلس دیسکی جهت نصب روی دیواره چاه یا آهن کشی، یا اتصال به ریل در بالا یا وسط یا پایین چاه مناسب است.
• موتور گیرلس اسانسور دیسکی به دلیل افزایش تعداد قطب و تفاوت عملکرد ترمز سر و صدای کمتر و قابلیت کنترل بهتر توسط تابلو و اینورتر نسبت به نوع بشکه ای را دارد.
• به دلیل افزایش قطر فلکه کششی و به تبع قطر سیم بکسل ها که بزرگ تر از نوع بشکه ای خواهد بود. این خود سبب کاهش خوردگی فلکه موتور و فلکه های روی کابین و کادر وزنه خواهد شد.
• موتور گیرلس دیسکی بدنه و شفت و بلبرینگ های مستحکمی دارد بنابراین دارای میزان استاتیک لود بالا و مقاومت زیاد در مقابل ضربات هنگام حمل و نقل و یا پاراشوت می باشد.
مزیت های موتور گیرلس نسبت به موتور گیربکس
• آنچه که سبب تمایز و برتری اینگونه موتور ها می شود بازدهی آن است. راندمان یک موتور گیرلس 90 درصد می باشد این در حالی است که یک موتور گیربکس بازدهی موتور آن 85 درصد و گیربکس آن حدود 55 الی 80 درصد می باشد. یعنی راندمان کلی موتورهای گیربکس 50 % الی 65 % است. این ویژگی سبب شده که مصرف انرژی کاهش پیدا کند، برای مثال توان مورد نیاز برای یک آسانسور 6 نفره با سرعت 1 متر با موتور گیربکس اگر برابر5 کیلووات در طراحی داشته باشیم و برای یک موتو گیرلس 2.9 کیلووات می تواند باشد.
• ویژگی بعدی موتور های گیرلس حجم پایین به دلیل حذف گیربکس می باشد که این امکان را می دهد در کمترین فضا نصب گردد.
• همچنین به دلیل حذف گیربکس نیاز به بازدید ماهانه تعویض روغن و … را ندارد و این قابلیت را دارد که بصورت بدون موتور خانه نصب شود.
• از دیگر ویژگی های موتور گیرلس کم صدا بودن آن است زیرا سرعت گردش روتور برابر سرعت خطی فلکه موتور می باشد و سرعت چرخش کمتر برابر صدای کمتر میباشد. همچنین حذف گیربکس نیز باعث کم شدن عوامل تولید صدا میشود.
• از دیگر ویژگی های این موتورها نرمی حرکت در طول مسیر و استارت و استاپ می باشد به دلیل اینرسی اولیه پایین و حذف گیربکس این موتورها فاقد گیربکس می باشند و این مسئله باعث می شود لرزش کابین هنگام حرکت به حداقل برسد و حداقل ۵۰% در مصرف انرژی الکتریکی صرفه جویی نماید.
• موتورگیرلس از لحاظ حرکتی به هیچ عنوان قابل قیاس با موتورهای گیربکس دار نیستند، اما از لحاظ قیمتی ممکن است برابر انها یا بالاتر نیز باشند. این موتورها به دلیل عدم استفاده از روغن و مصرف کمتر انرژی الکتریکی با محیط زیست سازگاری بسیار خوبی دارند.
• ضمنا بدلیل بازدهی بسیار بالا، دارای برگشت پذیری بالائی نیز هستند بنابراین با توجه به ماهیت ترمز الکتریکی در این گونه آسانسورها در مرحله ترمز انرژی ناشی از ترمز به جای اتلاف به صورت حرارت، مجدد به شبکه تزریق می شوند.
• آسانسور های گیرلس به جهت حجم کم دستگاه محرکه، افزایش کارایی، نیاز به فضای محدود و حذف موتورخانه، نصب سریع آسانسور، و به حداقل رساندن خدمات مربوط به تعمیر و نگهداری، آسانسور بسیار ایده آلی برای ساختمان ها و مجتمع های پرترافیک می باشد.
موتور آسانسور هیدرولیکی
در آسانسورهای هیدرولیکی، به دلیل اینکه تمامی نیروی محرکه کابین از طریق موتور آسانسور تامین میشود، به موتوری پرقدرتتر از موتورهای آسانسور کششی نیاز است. موتورهای آسانسور هیدرولیکی، بهترین نیروی محرکه و تنها نیروی محرکه مناسب برای آسانسورهای هیدرولیکی هستند؛ زیرا با استفاده از فشار روغن و نیروی پاسکال کار میکنند. در این نوع سیستم محرکه، زمانی که فشار روغن یا مایع هیدرولیک در زیر کابین آسانسور بیشتر از وزن کابین آسانسور باشد، کابین به صورت عمودی به سمت بالا حرکت میکند؛ اما در صورتی که این رویه برعکس صورت گیرد، یعنی فشار روغن کمتر از وزن کابین باشد، کابین به سمت پایین حرکت میکند. موتور آسانسور هیدرولیکی، به صورت کلی به دو دسته متفاوت دیگر تقسیمبندی میشود: موتور هیدرولیکی مغروق در روغن و موتور هیدرولیکی خشک.
برای اطلاعات بیشتر درباره تابلو فرمان هیدرولیک و آسانسور هیدرولیک به لینک مراجعه کنید
موتور هیدرولیکی مغروق در روغن
موتور هیدرولیکی مغروق در روغن، سراسر با روغن و مایع هیدرولیکی پوشیده شده است و در واقع، در پاوریونیت آسانسور قرار میگیرد. این نوع موتور هیدرولیکی، کاملا بدون صدا بوده و میتواند حرکتی نرم و آرام را برای کابین به ارمغان آورد. از طرف دیگر، مصرف انرژی این نوع موتور هیدرولیکی بسیار کم است. بنابراین از لحاظ هزینهای نیز کاملا مناسب میباشد. این موتور آسانسور، به دلیل اینکه کاملا در روغن هیدرولیک قرار میگیرد، میتواند دمای بالایی را تحمل کند و فشار زیاد، باعث سوختن آن نمیشود. بنابراین میتوان از این نوع موتور هیدرولیکی در آسانسورهای خودروبر نیز استفاده کرد؛ اما به صورت کلی میتوان از این موتور در تمامی آسانسورهای هیدرولیکی استفاده کرد.
موتور هیدرولیکی خشک(خارج از روغن)
موتور هیدرولیکی خشک یا خارج از روغن، در کنار محفظه روغن هیدرولیک قرار دارد و در داخل آن قرار نمیگیرد. بنابراین، نسبت به نوع قبلی موتور هیدرولیک میتواند فشار کمتری را تحمل کند؛ زیرا فشار بالا و وزن سنگین بار، سبب افزایش دما و در نتیجه سوختن موتور خواهد شد. از موتور هیدرولیکی خشک یا هوا خنک، عموما در بالابرهای هیدرولیکی استفاده میشود.
