آسانسور و کابل ها
یک آسانسور برقی با نیروی محرکه کششی دارای اتاقکی است که ازکابلهای فولادی آویزان است و این کابل ها برروی قرقره محرک شیار دار حرکت می کنند. کابل های فولادی از یک طرف به بالای اتاقک و از طرف دیگر به قاب وزنه تعادل متصل می شوند. وزنه تعادل ازمیزان بار روی موتور الکتریکی به اندازه اختلاف وزن موجود میان اتاقک همراه با بار و وزنه تعادل یا اصطکاک کم می کند. این اختلاف وزن را (( بار غیر متعادل)) می نامند.
وزنه تعادل معمولاً ۴۰ تا ۵۰ درصد وزن اتاقک به علاوه بار آن و اصطکاک وزن دارد. اصطکاک معمولاً ۲۰ درصد وزنه تعادل است.
انواع کابل کشی
۱ -کشش تک رشته ای:
این شکل از کابل کشی معمولاً همراه با ماشین های گیر بکسی به کارمی رود، اما از آن می توان برای ماشین های بدون گیربکس با سرعت های پایین تر 1.75 تا 2.5 متر بر ثانیه نیز استفاده کرد. در این دو حالت معمولاً زاویه تماس کابل فولادی باقرقرة محرک به ترتیب ۱۴۰ و ۱۸۰ است.
قرقره محرک به ندرت از چنان قطری برخوردار است که در فاصله ی میانی مرکز اتاقک و وزنة تعادل قرار گیرد، به همین دلیل استفاده از قرقرة انحراف ضرورت پیدا میکند.
۲ -کشش دو رشته ای:
چون استفاده از قرقرة انحراف خطر لغزش کابل فولادی را در نتیجة کاهش سطح اصطکاک کابل با قرقرة محرک افزایش میدهد، میتوان از قرقرة دو رشتهای استفاده کرد. از این روش در آسانسورهای پر سرعت وسنگین بار استفاده میشود.
۳ -کابل کشی ۲ به ۱:
از این روش گاهی به همراه ما شین های گیربکسی در سرعتهای پایین تر اتاقک یعنی در حدود 1.75 تا ۳ متر بر ثانیه استفاده می شود. در این حالت سرعت اتاقک و وزنة تعادل نصف سرعت محیطی قرقرةمحرک است و این بار روی قرقره را به نصف کاهش می دهد وامکان استفاده از موتورهای پر سرعت را فراهم میسازد که نسبت به موتورهای کم سرعت ارزان تراند.
۴ -کابل کشی ۳ به ۱:
از این نوع کابل کشی برای آسانسورهای سنگین کالا در مواردی استفاده می شود که باید توان موتورو فشار روی یاتاقان ها راکم کرد.
۵ -کابلهای توازن:
در ساختمان های بلند بالاتر از ده طبقه، بار کابل فولادی که در حین حرکت اتاقک از آن به وزنة تعادل (و بر عکس) منتقل میشود مقدار قابل توجهی است و با رسیدن اتاقک به بالا، بار کابل سیمی به وزنة تعادل منتقل می گردد. برای توازن و کاهش این پدیده، به قسمت تحتانی اتاقک و وزنة تعادل، کابل های توازن متصل میگردد. برای جای دادن کابل های توازن به یک گودال عمیق تر نیاز است.
اتاق ماشین آلات در سطح پایین
در صورتی که اتاق ماشین آلات در یک طبقة میانی یا در کف چاه آسانسور واقع شود به کابل سیمی طویل تری احتیاج است ودر این حالت کابل از دور قرقره های بیشتری عبور می کند که این خود به مقاومت اصطکاکی بالاتر و ضرورت کار نگهداری بیشتر منجر میگردد. اما چنانچه اتاق ماشین آلات در طبقة همکف قرار گیرد، چاه آسانسور از وزن ماشینهای کابل پیچی و تجهیزات کنترل خلاص میشود. موقعیت اتاق ماشین آلات مسئلة نفوذ دال بام و هوابندی را نیز منتفی می سازد.
محرک استونه ای:
در این شکل کابل در جهت حرکت عقربه های ساعت و کابل دیگر در خلاف جهت حرکت عقربه های ساعت به دور یک استوانه می پیچد،
بنابراین زمانی که کابل به دور استوانه میپیچد، کابل دیگر از دور آن باز میشود، نقطة ضعف محرک استوانه ای آن است که با افزایش ارتفاع، استوانة بزرگ و سنگین میشود و بنابراین استفاده از این سیستم به ارتفاع حداکثر ۳۰ محدود می گردد.
کابل های سیمی:
این نوع ازکابل های مورد استفاده، کابل های سیم فولادی با مقاومت کششی بالا هستند و تعداد کابل های هر آسانسور بین ۴ تا ۱۲ عدد است. قطر کابل ها ۹ تا ۱۹ میلیمتر و ضریب ایمنی آنها ۱۰ است.
موتورهای کابل پیچی:
درصورتی که نیروی محرکه انتقالی به قرقرةکششی از طریق یک چرخ دندةحلزونی باشد، موتور از «نوع گیربکسی» است. اما چنانچه نیروی محرکه از طریق اتصال مستقیم از موتور به قرقرةکشش منتقل گردد، موتور از «نوع بدون گیر بکس» است. توان موتورهای بدون گیر بکس از ۲۲ تا ۸۳ کیلو وات متفاوت است، اما موتورهای گیربکسی کشش از توان ۳ تا ۳۰ کیلو وات برخوردارند.
موتورهای گیربکسی تک سرعته کشش:
این نوع موتور شامل یک چرخدندة حلزونی است و با برق مستقیم یا متناوب کار میکند. زمانی که اتاقک به فاصله کمی از پا گرد طبقات میرسد، ترمز به صورت اتوماتیک عمل می کند تا اتاقک به شکل آرامی متوقف شود.
موتورهای گیر بکسی دو سرعته کشش:
در این حالت از یک موتور با دو سیستم سیم پیچ جداگانه یا از دو موتور جداگانه استفاده میشود. در زمان شروع، موتور با سیم پیچ پر سرعت به کارمی افتدو برای محدود کردن جریان، یک مقاومت بصورت سری به آنها متصل است. شتاب گیری آرام اتاقک با کاهش تدریجی میدان مقاومت صورت میگیرد. با نزدیک شدن به پا گرد طبقه، موتور یا سیم پیچ پر سرعت از کار میافتد و موتور با سیم پیچ کم سرعت متصل به چوک به کار می افتد. سرعت اتاقک تا رسیدن به فاصله کمی از پا گرد به صورت تدریجی کاهش می یابد و در این زمان جریان برق قطع میشود و ترمز به صورت اتوماتیک اتاقک را به آرامی متوقف می سازد.
موتورهای گیربکسی ولتاژ متغیر کشش:
در سیستم ولتاژ متغیر مزایایی وجود دارد که با دیگر سیستمها نمیتوان به آن دست یافت. شتاب گیری مثبت ومنفی بسیار آرام، این سیستم را نسبت به سیستم های یک یا دو سرعته برتر می سازد. تجهیزات این سیستم شامل موتوری با برق متناوب است که برق مستقیم موتور محرک ماشین گیربکسی را تأمین میکند.
موتورهای بدون گیربکس ولتاژ متغیر کشش:
وجود این تجهیزات برای آسانسورهای پرسرعتی با سرعت ۱. ۷۵ متر بر ثانیه و بالاتر بسیار مهم است. این تجهیزات بیانگر بهترین روش جدید در برآورنده ساختن شرایط ترافیکی با کارآیی بالا است.
برای شتاب گیری آرام، در مدار میدان ژنراتور از رگولاتور تنظیم کنندهای استفاده میشود که بازده خروجی ژنراتور را کنترل میکند. یک مقاومت متغیر در مدار میدان به تدریج میزان مقاومت را کاهش و ولتاز ژنراتور را افزایش میدهد تا اتاقک آسانسور باشتاب گیری آرام به سرعت کامل برسد. با ایجاد سرعت کامل، ولتاژ ژنراتور تا کاهش سرعت اتاقک ثابت باقی می ماند. برای کاهش سرعت و توقف اتاقک از یک مجموعه کلید القایی استفاده میشود. ترمزها تنها در زمان ثابت بودن اتاقک عمل می کنند.
ترمزها:
برای انواع تجهیزات ماشینی آسانسور وجود یک ترمز برقی- مکانیکی با عملکرد ایمنی در زمان قطع برق ضرورت دارد. زمانی که آسانسور در حال حرکت است، کفشکهای ترمز به صورت برقی- مکانیکی از استوانة ترمز فاصله میگیرند، یعنی بر نیروی فنرهای لوله های یا صفحه های ترمز در زما ن. ثابت بودن اتاقک غلبه می شود. قطع جریان برق سبب به کار افتادن ترمز میشود و بنابراین در موقع رفتن برق ترمزها ایمنی ایجاد می کنند.
اتاق ماشین آلات:
در موارد ممکن، اتاق ماشین آلات را باید در بالای چاه آسانسور قرار داد، این مکان بالاترین کارایی را ایجاد می کند. این اتاق را باید تهویه کرد و با عایق کردن پایة بتنی ماشین آلات از دیوارها و کف به کمک صفحات چوب پنبة فشرده، به مسئلة انتقال صوت توجه نمود.
وجود یک تیر بالابر سقفی درست در بالای ماشین آلات برای نصب یا پیاده کردن تجهیزات ضروری است ودر داخل کف در بالای پا گرد نیز باید یک دریچة دسترسی ایجاد کرد تا از طریق آن بتوان تجهیزات را در صورت ضرورت جهت تعمیر یا تعویض پایین برد. برای این اتاق باید یک در قفل دار نصب کرد و وجود فضای کافی جهت کنترل کنندها، انتخاب کنندة طبقات و دیگر تجهیزات ضروری است.
دراین اتاق وجود پریز و تجهیزات روشنایی خوب ضرورت داردو استفادة کافی از نور طبیعی روز توصیه میشود. دمای اتاق نباید از ۱۰ درجه کمتر و از ۴۰ درجه بیشتر شود و برای این منظور وجود امکانات گر مایش و تهویه ضروری است. برای پرهیز از ایجاد گرد و غبار باید دیوارها، سقف و کف را رنگ کرد.
